Rodzaje gaśnic – zastosowanie oraz jaki typ wybrać?

Czym są gaśnice i dlaczego są ważne?

Gaśnice to kluczowe narzędzia w ochronie przeciwpożarowej, pozwalające skutecznie stłumić ogień na jego początkowym etapie. Wybór odpowiedniego rodzaju gaśnicy jest niezwykle istotny, ponieważ zastosowanie nieodpowiedniego środka gaśniczego może spowodować rozprzestrzenienie się pożaru zamiast jego ugaszenia. Właściwa edukacja w zakresie użytkowania gaśnic, ich typów oraz przeznaczenia może przyczynić się do zwiększenia bezpieczeństwa zarówno w miejscach publicznych, jak i prywatnych.

Dobrze dobrana i prawidłowo umiejscowiona gaśnica może zminimalizować szkody materialne i uratować życie. Należy pamiętać, że każda gaśnica powinna być regularnie sprawdzana i konserwowana, aby zachować jej pełną sprawność.

Rodzaje gaśnic – jaki typ wybrać?

Ze względu na typ środka gaśniczego możemy wyróżnić 4 podstawowe rodzaje gaśnic:

• Gaśnice proszkowe – najczęściej stosowane, uniwersalne, ale mogą powodować zabrudzenia.
• Gaśnice pianowe (płynowe) – skuteczne w gaszeniu cieczy łatwopalnych i materiałów organicznych.
• Gaśnice śniegowe (CO2) – idealne do gaszenia urządzeń elektrycznych i sprzętu elektronicznego.
• Gaśnice wodne (w tym wodne mgłowe) – ekologiczne i nadające się do gaszenia pożarów tkanin i papieru.
• Gaśnice do baterii litowo-jonowych (Li-Ion) – specjalistyczne środki do gaszenia akumulatorów litowo-jonowych stosowanych w elektronice, pojazdach elektrycznych i systemach magazynowania energii.

Z kolei ze względu na sposób magazynowania gazu napędowego (azot lub dwutlenek węgla), wyróżniamy gaśnice:

• Typu X – pod stałym ciśnieniem (gaz napędowy – azot – jest w tym samym zbiorniku co środek gaśniczy)
• Typu Z – z dodatkowym nabojem (zawierającym gaz napędowy w postaci dwutlenku węgla)

Jakie są rodzaje gaśnic?

Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów gaśnic, które różnią się między sobą rodzajem środka gaśniczego oraz przeznaczeniem. Poniżej przedstawiamy szczegółowy opis każdego z nich:

1. Gaśnice proszkowe (ABC)

Zastosowanie:

• Pożary ciał stałych (Klasa A)
• Pożary cieczy palnych (Klasa B)
• Pożary gazów (Klasa C)
• Urządzenia elektryczne pod napięciem (do 1000V z minimalną odległością 1m)

Zalety:

• Uniwersalność
• Wysoka skuteczność działania

Wady:

• Może powodować zanieczyszczenia po akcji gaśniczej

Gaśnice proszkowe w domu: Małe gaśnice (1-2 kg) są stosowane w pojazdach i łodziach. Większe (4-12 kg) sprawdzają się w budynkach użyteczności publicznej, magazynach i halach przemysłowych.

2. Gaśnice pianowe (płynowe)

Zastosowanie:

• Pożary ciał stałych (Klasa A)
• Pożary cieczy (Klasa B)
• Pożary tłuszczów i olejów (Klasa F)

Zalety:

• Łatwiejsze sprzątanie po użyciu niż w przypadku gaśnic proszkowych
• Możliwość gaszenia urządzeń pod napięciem (do 1000V z minimalną odległością 1m)

Gaśnice pianowe w domu: Mniejsze gaśnice (2-3 litry) sprawdzają się w gastronomii i kuchniach domowych. Większe modele (6-9 litrów) stosowane są w biurach, halach produkcyjnych i magazynach cieczy palnych.

3. Gaśnice śniegowe (CO2)

Zastosowanie:

• Pożary cieczy palnych (Klasa B)
• Urządzenia elektryczne (do 1000V z minimalną odległością 1m)
• Elektronika, maszyny precyzyjne

Zalety:

• Nie zostawia śladów ani zanieczyszczeń
• Skuteczna w gaszeniu urządzeń pod napięciem

Wady:

• Duża masa w porównaniu do innych gaśnic
• Nie nadaje się do gaszenia ludzi

Gaśnice śniegowe w domu: Szczególnie polecane jako gaśnica do elektroniki („gaśnica komputerowa”), skuteczna do gaszenia sprzętu RTV i komputerowego.

4. Gaśnice wodne (w tym wodne mgłowe)

Zastosowanie:

• Pożary materiałów stałych (Klasa A)
• Możliwość gaszenia urządzeń elektrycznych (do 1000V z minimalną odległością 1m)

Zalety:

• Ekologiczne, pozostawiają jedynie mokrą plamę
• Doskonałe do gaszenia delikatnych materiałów i odzieży na ludziach

Gaśnice wodne w domu: Wodne mgłowe są doskonałe do zabezpieczenia mieszkań i domów, szczególnie tam, gdzie może dojść do pożarów tłuszczów kuchennych lub odzieży.

5. Gaśnice do baterii litowo-jonowych (Li-Ion)

Zastosowanie:

• Pożary akumulatorów litowo-jonowych stosowanych w elektronice użytkowej, pojazdach elektrycznych i magazynach energii.
• Pożary urządzeń magazynujących energię w instalacjach solarnych oraz systemach UPS.
• Gaszenie miejsc, gdzie istnieje ryzyko samozapłonu baterii wskutek uszkodzenia mechanicznego lub przegrzania.

Zalety:

• Skutecznie ograniczają ryzyko ponownego zapłonu, co jest kluczowe w przypadku pożarów baterii Li-Ion.
• Zapewniają chłodzenie akumulatorów, co spowalnia proces reakcji termicznej i minimalizuje zagrożenie.
• Ograniczają dostęp tlenu do płonących ogniw, co skutecznie tłumi proces spalania.
• Redukują temperaturę, zapobiegając dalszemu rozprzestrzenianiu się ognia i minimalizując uszkodzenia sprzętu

Przepisy prawne dotyczące gaśnic w Polsce

Wszystkie gaśnice w Polsce powinny posiadać certyfikaty wydane przez CNBOP (Centrum Naukowo-Badawcze Ochrony Przeciwpożarowej). Regularne przeglądy oraz konserwacja są kluczowe dla zapewnienia ich skuteczności. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów, przegląd podręcznego sprzętu gaśniczego musi być wykonywany nie rzadziej niż raz w roku. Ponadto, przepisy określają wymogi dotyczące rozmieszczenia gaśnic w budynkach:

• Widoczne i łatwo dostępne miejsca: wejścia do budynków, klatki schodowe, korytarze, wyjścia ewakuacyjne.
• Lokalizacja zapewniająca ochronę: miejsca nienarażone na wysokie temperatury i uszkodzenia.
• Dostosowanie do zagrożeń: blisko pomieszczeń o podwyższonym ryzyku pożaru.
• Obiekty wielopoziomowe: gaśnice powinny znajdować się na każdej kondygnacji w tych samych miejscach.
• Zasięg dostępności: maksymalna odległość do najbliższej gaśnicy – 30 m, minimalna szerokość dostępu – 1 m.
• Oznakowanie: gaśnice muszą być odpowiednio oznakowane wg. normy PN-EN ISO 7010:2012 dla łatwej identyfikacji w sytuacji awaryjnej.

Jedna jednostka masy środka gaśniczego 2 kg (lub 3 dm³) zawartego w gaśnicach przypada, z wyjątkiem przypadków określonych w przepisach szczególnych:

1. na każde 100 m² powierzchni strefy pożarowej w budynku, niechronionej stałym urządzeniem gaśniczym:
   1. zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL I, ZL II, ZL III lub ZL V,
   2. produkcyjnej i magazynowej o gęstości obciążenia ogniowego ponad 500 MJ/m² (zwane PM – pomieszczenie magazynowe, do którego zaliczają się między innymi garaże),
   3. zawierającej pomieszczenie zagrożone wybuchem;
2. na każde 300 m² powierzchni strefy pożarowej niewymienionej w pkt 1, z wyjątkiem zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZL IV.

Podsumowanie o rodzajach gaśnic

Dobór odpowiedniej gaśnicy może uratować życie i mienie w razie pożaru. Każdy użytkownik powinien znać zasady działania oraz rozmieszczenie sprzętu przeciwpożarowego w swoim otoczeniu. Edukacja i regularna konserwacja to klucz do bezpieczeństwa!